OEGANDA

United Nations Observer Mission in Uganda-Rwanda (UNOMUR)

Nederlandse betrokkenheid: 17 augustus 1993 - 1 maart 1994
Krijgsmachtdeel: Koninklijke Landmacht
Totale aantal betrokken militairen: 10

Achtergrond

Rwanda was van 1918 tot 1962 een Belgische kolonie. Het land werd in hoofdzaak bevolkt door Tutsi´s en Hutu´s, die de Rwandese koning tot op zekere hoogte gelijkelijk behandelde, hoewel het merendeel van de heersende klasse Tutsi was. De Belgen gebruikten deze elite om hun greep op Rwanda te vergroten, waardoor het sociale evenwicht tussen beide etnische categorieën verloren ging. Na de Tweede Wereldoorlog veranderden ze dit beleid ten gunste van de Hutus. De wraakgevoelens onder deze bevolkingsgroep waren echter sterk, hetgeen in november 1959 tot een gewelddadige uitbarsting leidde. Tijdens een grote boerenopstand werden talrijke Tutsi´s verjaagd en vermoord. Velen vluchtten ook naar buurlanden als Oeganda. Daar verenigden ze zich in het Rwandese Patriotic Front (RPF) dat in oktober 1990 Rwanda binnenviel met behulp van het Oegandese leger. Beide landen vroegen de VN om bijstand.

Het VN-mandaat en de taken van UNOMUR

De Veilgiheidsraad stalde via resolutie 846 van 22 juni 1993 een waarnemersmissie in aan de Ugandese kant van de grens. Deze 81 militairen sterke ‘United Nations Observer Mission in Uganda – Rwanda (UNOMUR) moest er op toezien dat de Tutsi-rebellen van het RPF in Rwanda geen militaire steun kregen vanuit Uganda. De te controleren grensstrook werd verdeeld in de sector West met het hoofdkwartier in Kisoro en de sector Oost met het hoofdkwartier in de hoofdstad Kabale (tevens UNOMUR-hoofdkwartier). De controle richtte zich primair op de smokkel van wapens, munitie en militair materieel voor het RPF vanuit Oeganda. UNOMUR kampte, zeker in het begin, met een tekort aan voertuigen en verbindingsmiddelen. Daardoor en vanwege het tekort aan personeel konden de waarnemers aanvankelijk alleen de routes in de gaten houden die het geschiktst waren voor voertuigen. Daartoe plaatste UNOMUR statische observatieposten bij de twee grootste grensovergangen. Drie secundaire grensovergangen langs de Rwandese-Oegandese grens werden regelmatig gecontroleerd door gemotoriseerde patrouilles. Nachtelijke patrouilles werden uit veiligheidsoverwegingen niet ondernomen. De controle beperkte zich in eerste instantie tot dat deel van het grensgebied dat aan de Rwandese kant in handen was van het RPF. Nadat het RPF begin 1994 de gehele grensstreek in handen had gekregen, werd het operatiegebied navenant uitgebreid en een derde permanente observatiepost ingericht. Vanaf maart 1994 moest waarneming vanuit de lucht het beeld complementeren. Patrouilles werden met helikopters in de moeilijk begaanbare gebieden afgezet.

Het Nederlandse aandeel in UNOMUR

De ministers van buitenlandse zaken en defensie stelden de Tweede Kamer op 25 juni 1993 op de hoogte van het regeringsbesluit om – zoals de secretaris-generaal had verzocht – tien militairen van de Koninklijke Landmacht als waarnemer ter beschikking te stellen voor UNOMUR. Vierofficieren,onder wie de detachementscommandant luitenant-kolonel B.J.C.M. van Rijckvorsel, vertrokken op 17 augustus 1993 als onderdeel van een VN-kwartiermakersgroep naar Oeganda. De overige zes Nederlanders – twee officieren en vier onderofficieren – vertrokken op 8 september naar Oeganda. In elke sector werden vijf Nederlanders geplaatst. Van Rijckevorsel werd commandant sector West. Hij had in Nederland apparatuur voorsatelietcommunicatie ontvangen, waarmee hij vanuit Kisoro dag en nacht de vijf Nederlanders in Kabale kon bereiken. Van Rijckevorsel werd na de integratie van UNOMUR in UNAMIR aangesteld als ‘deputy chief military observer’ van UNOMUR in Kabale. Kapitein W.J.P. de Kant vertrok naar Kigali waar hij als adjudant van Dallaire ging optreden.

Bron: Ministerie van Defensie
Boek Van Korea tot Kosovo